Omgaan met een chronisch ziek familielid of een zieke vriend, dat is niet altijd makkelijk. In dit artikel zet ik enkele dingen op een rij die ik zelf graag af en toe had willen horen. Met deze eenvoudige dingen kan jij een chronisch zieke steunen.
1 Zeg liever iets dan niets
Vaak verwatert contact wanneer dingen moeilijker gaan. Men zegt weleens dat tijdens een crisis duidelijk wordt wie je echte vrienden zijn. In mijn ervaring betekent een lange stilte niet altijd dat iemand geen contact meer wil. Soms weten mensen niet hoe te reageren op ellende en sluiten ze zich af, bang om iets verkeerds te zeggen. De gouden tip: als je het niet weet, zeg dat dan gewoon. Een simpele “Wat zwaar voor je. Ik weet niet wat ik kan zeggen/doen,” of gewoon “Ik denk aan je” kunnen deugd doen.
2 Blijf ook een chronisch zieke uitnodigen
Niets is zo triest als op een gegeven moment ontdekken dat je niet meer wordt uitgenodigd voor sociale gelegenheden. Ik begrijp dat het soms lijkt alsof je mij een plezier doet, om dat schuldgevoel van nee te moeten zeggen voor te zijn. Maar door de moeite niet meer te doen om mij mee te vragen, voel ik me vergeten. Onzichtbaar. Niet meer de moeite waard. Echt, dat is pijnlijk. Je zou ook kunnen vragen: “Dit weekend geef ik een feestje. Je bent van harte welkom. Ik begrijp dat het lastig voor je is, dus voel je zeker niet verplicht. Kijk maar wat er lukt.”
3 Reageer op een afzegging
Heb je de moeite gedaan om iemand uit te nodigen, krijg je op het laatste moment een nee te horen. Balen. Ja, dat vind ik ook! Ook al ben je teleurgesteld, reageer op een afzegging. Geloof me, de keuze was voor mij hartverscheurend en eigenlijk ook niet écht een keuze. Als ik een uitje afzeg, kan je er van uit gaan dat ik dat met tranen in de ogen doe. Het is een kleine moeite om even te laten weten dat het oké is. Het neemt een hoop schuldgevoel weg bij iemand die er zelf ook liever bij zou zijn. Zeg “Oh wat jammer, maar ik begrijp het. Volgende keer beter!”, of zoiets.
4 Hulp zonder betutteling
Voor een chronisch zieke zal hulp meestal welkom zijn. Maar het is moeilijk om je afhankelijk te voelen. Hulp vragen en zelfs krijgen is moeilijk. Een te algemeen aanbod kan iemand afslaan omdat hij zich bezwaard voelt. Als je kennis hulp lijkt te kunnen gebruiken, maar het toch wat afwimpelt, stel dan iets concreet voor. Zeg niet: “Kan ik helpen?”, maar “Zal ik de groenten al snijden/de boodschappen doen/de was voor je sorteren”. Of vraag gewoon waarmee je kan helpen. Misschien wil je vriend wel graag zelf poetsen, maar zou het leuk zijn als jij alvast de emmers klaarzet.
Aanvaard het ook als de ander geen hulp aanneemt en het zelf wil doen, ook al ken je de gevolgen. Neem niet zonder boe of ba alles uit handen. Het kan soms even nodig zijn om een beetje zelfstandigheid te voelen in een leven waar zo veel daarvan is weggevallen. Aarzel niet om een volgende keer nog eens te polsen waarmee je kan helpen.
5 Luister, los niet op
Een luisterend oor zonder oordeel is goud waard. Soms wil ik als chronisch zieke even ventileren, net als iedereen. Laat me dan even klagen en luister, zonder oplossingen aan te dragen.
Het kan moeilijk zijn om in te schatten hoe je moet reageren. Jij hebt immers geen idee hoe een ander zich voelt. Probeer niet te vergelijken met je eigen leven. Ontken niet wat de chronisch zieke jou probeert te zeggen, ook al begrijp je het zelf niet. Wat je vriend of familielid nodig heeft is gewoon even wat troost, iemand die zegt: “Ik snap dat het rot voor je is, het is gewoon stom.” Aanvaarding voelt zoveel fijner dan het gevoel dat er aan je getwijfeld wordt.
Begin niet te benadrukken dat de ander positief moet blijven denken. We hebben allemaal wel eens een baalmoment. Niet alles hoeft altijd positief te zijn.
De ziekte oplossen, dat kan wellicht niemand. Dat hoef je dus ook niet te proberen. Er zijn, dat is echt genoeg.
Mooie tips! Ik denk dat het als buitenstaander inderdaad soms lastig is om te weten wat je moet doen / hoe je moet reageren maar inderdaad, dat aangeven is eigenlijk al voldoende. Ik ben niet chronisch ziek maar ben wel snel overprikkeld en mensen vragen me soms mee uit, wat ik eigenlijk altijd weiger maar ik zeg altijd dat ze me volgende keer zeker nog mogen vragen, al betwijfel ik of dat echt gebeurt :p Maar dat is wel nog iets anders eigenlijk. Jij wil waarschijnlijk heel veel dingen net wel graag doen maar die lukken dan niet en bij mij is het echt een keuze om ze niet te doen want in principe zou het wel kunnen.
Ik bedenk me ook ineens nog iets wat ik wel meemaakte! Ik heb dus wel chronische lage rugpijn maar ik heb nu gelukkig al heel lang geen pijn meer gehad (toch wel een half jaar pijnvrij denk ik dus ik vergeet het soms). Maar als ik dan weer in zo’n pijnperiode zit, zijn er mensen die zeggen: ja ik heb ook weleens rugpijn maar ik doe dan gewoon door hoor. Je moet effe op je tanden bijten. HELPT NIET 😉
Nee inderdaad. Als dat kon had je dat natuurlijk al gedaan!
Heel mooi artikel en heel leerzaam. En het geldt denk ik niet alleen voor chronisch zieken, maar ook voor iemand die een tijdje iets heftigs doorgaat. Vaak weten mensen niet goed wat ze ermee moeten. Ik kan me trouwens ook wel voorstellen dat het heel moeilijk is om het helemaal goed te doen! De grens tussen iemand laten ventileren en meegaan in het geklaag is dun (of de grens tussen opbeurende woorden en een loos ‘kop op, gewoon positief zijn’). Maar voor heel veel mensen zou het in elk geval al helpen om zich hier bewust van te zijn.
Inderdaad moeilijk denk ik. Ik probeer bij minder geslaagde reacties altijd te bedenken dat het wellicht wel goed bedoeld was…
Ik zeg het meestal als ik me niet begrepen voel. Tip 5 vind ik zelf goud waard (de anderen ook natuurlijk, maar deze is in mijn ervaring het moeilijkst). In je eigen verhaal mogen blijven is blijkbaar heel moeilijk voor ‘niet-zieken’. Zelfs al heeft dat verhaal met de ziekte niets te maken. Wat ik soms doe wanneer ik onderbroken word, is mijn ‘gesprekspartner’ toch laten uitspreken en daarna vragen of mijn verhaal nog steeds interessant is om verder te vertellen … 😉
Je hebt dat allemaal heel goed verwoord!
Dat zouden we misschien vaker moeten doen hè, het zeggen? Ik durf dat eigenlijk alleen bij mijn man 🙂 Dankjewel!
Hele mooie tips waarvan ik me kan voorstellen dat het dus niet altijd zo gaat, maar hoe fijn dat zou zijn! Om gewoon te laten weten dat je niet weet wat je moet zeggen, maar dat dan te zeggen is inderdaad zo mooi! Wat je schrijft bij punt 2 en 3 vind ik ook zo herkenbaar. Ik weet en snap dat het voor een ander soms lastig te begrijpen is dat iemand op het laatste moment afzegt en heb dan ook weleens ervaren dat er niet meer gereageerd wordt. Maar ja moeten afzeggen omdat het niet gaat is al vervelend genoeg!
Klopt, vind ik ook zo pijnlijk!
Heel herkenbaar, het blijft lastig. Toen ik onlangs een afspraak met een vriendin afzegde kreeg ik als reactie dat ze het zo vervelend vond dat ik op het laatste moment afzegde. Dit kwam omdat ik goede hoop had dat ik me in de loop van de middag beter zou gaan voelen zoals wel vaker gebeurd. Maar het liep dus anders.