Natuurlijk, responsief, verbindend opvoeden. Attachment of aware parenting. Mild ouderschap. Bewust ouderschap. Er zijn heel wat benamingen voor een bepaalde opvoedingsstijl die als gemeenschappelijk kenmerk heeft, dat je oog hebt voor de gevoelens en behoeften van je kind. Wat natuurlijk ouderschap niet is: opvoeden vanuit een autoritaire visie waarbij kinderen eenvoudigweg te luisteren hebben omdat jij nu eenmaal zegt wat ze moeten doen. Het is niet de visie waarbij een kind gekneed, gestuurd en gemanipuleerd moet worden in een bepaalde richting die past bij jou/anderen/de maatschappij. Hoe wij hierin staan en op welke manieren natuurlijk ouderschap in de praktijk wordt gebracht in ons dagelijks leven? Ik deel de komende tijd een inkijkje op hoe wij het proberen te doen. In dit artikel zoom ik in op responsief ouderschap en emoties. Hoe gaan wij om met de huilbuien, angsten en driftige momenten van onze peuter? En hoe deden we dat in de babytijd? Je leest het hieronder.
Coregulatie
Ik vind het zo enorm belangrijk dat mensen mogen voelen wat ze voelen. Wij leven in een maatschappij waar emoties, en vooral de minder leuke, al te vaak snel snel weggedrukt worden. “Niet plooien! Het komt wel goed! Positief blijven denken!” Herken je het? Als we eens een traan laten, gaan we ons zelfs excuseren. We slikken ons verdriet in en zeggen “Sorry”. Hoe absurd is dat eigenlijk? We gaan ons toch ook niet verontschuldigen als we lachen?
Toen dat kleine hoopje mens uit mijn buik kwam, voelde ik aan alles dat ik haar nooit alleen zou kunnen laten huilen. Cry it out-methodes? Niets voor mij. Ook als dat betekende dat mijn baby de eerste maanden bijna op mij woonde. Ook als ik mijn slaap ervoor moest laten. Een baby die huilt, die communiceert. Die wil laten weten dat hij hulp nodig heeft. Niet om het verdriet op te lossen, of om het huilen zo snel mogelijk te sussen. Maar om zijn gevoelens te leren reguleren. Co-reguleren. Om er samen door te komen, in liefdevolle nabijheid van een hechtingsfiguur.
Nu ik er op terugkijk, wilde ik dat ik drie jaar geleden al zo sterk in mijn moederschoenen stond als nu. We hebben onze baby dan wel nooit laten huilen, wel probeerden we altijd om het huilen op te lossen, hoe lang dat ook duurde. Nu denk ik: wat als we het huilen gewoon hadden omarmd, als iets dat even nodig was als eten of slapen? Misschien had dat ons allemaal wat verdrietige uurtjes bespaard.
Emoties benoemen en aanvaarden
Enfin, ik wilde dus van in het begin al aan mijn dochter meegeven dat haar gevoelens er mogen zijn. Allemaal. Wat ik wil vermijden, is haar de boodschap geven dat huilen zwak is, dat bang zijn niet hoeft, en dat boos zijn ongewenst is.
Hoe ik dat, ook na die eerste weken, in de praktijk probeer aan te pakken? Al van toen ze nog maar een baby was, ben ik de emoties die ik bij haar zag, gaan benoemen. “Je bent verdrietig hé?”, “Ik zie dat je bang bent, of geschrokken”. “Amai, jij bent boos!”. Dat heeft effect gehad. Toen ze nog maar net begon te praten, rond haar eerste verjaardag, kwam ze al zelf naar mij met de woorden “Bam” (bang) of “drietig” (verdrietig).
En ook nu ze een peuter is, helpt het om haar emoties te benoemen, opdat die kunnen zakken. Of juist om even te kunnen uitrazen terwijl ik haar gevoel erken, in plaats van de situatie te proberen sussen. Ik vind het heel belangrijk om naar haar gevoel te luisteren, en haar gehoord te doen voelen. Ik wil haar laten zien dat ik haar graag zie, ook op momenten dat alles haar overweldigt. Dat ik haar en haar gevoelens niet afwijs. Ze hoeft zich niet anders voor te doen om leuk gevonden te worden. En gevoelens moeten niet zo snel mogelijk in de kiem gesmoord worden. Ze mag verdrietig zijn, en hoeft niet in haar eentje te huilen.
Ook als ze boos is, of ronduit razend, ga ik haar niet negeren of haar gedrag geen aandacht schenken om het te doen stoppen. Ik wil dat ze weet dat ze met haar gevoelens bij mij terecht kan. Ze mag boos zijn als iets niet gaat zoals zij het wilt, of als ik haar niet haar zin geef. Dat mag ze uiten, en sterker nog, het is goed als ze dat uit. Dat wil niet zeggen dat ik alsnog ga toegeven en dus mijn grenzen ga aanpassen. Het betekent alleen dat ik haar mijn liefdevolle aandacht en begrip schenk, ook als zij niet reageert als een mak lammetje.
Je kind serieus nemen en niet minimaliseren
Het is niet omdat ik als volwassene al geleerd heb om dingen in een bepaald perspectief te bekijken, dat mijn kind dat ook al kan. Het is zelfs al wetenschappelijk aangetoond dat de hersenen van een kind nog niet in staat zijn om hun emoties te controleren. De “driftbuien” die je soms ziet, zijn geen komedie: het is echt een kortsluiting van die kleine hersentjes, en kinderen zijn op dat moment niet voor rede vatbaar. Ik vind het belangrijk om mijn kind en zijn belevingswereld serieus te nemen en diens gevoelens niet te minimaliseren. Je zal mij dus ook nooit horen zeggen dat ze flink is, omdat ze haar tranen inhoudt na een valpartij, bijvoorbeeld.
Typische reacties op emoties en hun alternatief:
- Je moet niet bang zijn. ==> Ik zie dat je bang bent, da’s oké. Het is spannend hé?
- Kindje is gevallen. “Da’s niks! Het is al over!” ==> “Maar schatje toch, ben je gevallen? Dat kan pijn doen hé!”
- “Daar moet je toch niet om wenen!” ==> “Oh, het maakt je echt triest hé?”
- Als iets niet mag of kan: “Die tranen gaan niet helpen hoor, je krijgt uw goesting niet!” ==> “Je vindt het heel jammer hé, dat … niet kan. Dat is inderdaad niet leuk, dat begrijp ik!”
Liefdevol ontladen
Vaak krijg ik als reactie op die simpele erkenning van de gevoelens van mijn peuter, een “jaaaaa” te horen. En soms moet ze dan nog harder huilen. Ik moedig haar aan om haar gevoel te laten zien door bijvoorbeeld te zeggen “Ja schat, laat de traantjes er maar uit”. En zo komt ze uiteindelijk tot rust. Soms zegt ze nu zelfs na een tijdje: “Ik ben terug blij, mama!”, zonder dat ik haar haar zin heb gegeven, de situatie heb opgelost of haar heb afgeleid.
Het blijft wel een oefening, want sommige reacties zitten zo enorm ingebakken in ons systeem. We gaan soms als vanzelf afleiden of oplossen door het over te nemen, terwijl dat niet altijd de beste manier is om dat emmertje met emoties te legen. De opgekropte gevoelens komen er dan toch op een ander moment nog eens uit.
Broken Cookies en nieuwe kansen
Ken je het Broken Cookie fenomeen? Dat is een theorie die stelt dat kinderen soms zelf grenzen of situaties gaan opzoeken waarvan ze weten dat die bij hun ouders gaan leiden tot een “nee”. Daarop kunnen ze een flink potje huilen, om zo spanningen los te laten die zich eerder hebben opgebouwd.
Ik ga niet beweren dat het gemakkelijk is om altijd geduldig te reageren op een huil- of woedebui. Soms ben ik zelf ook moe en is het heel vermoeiend om klaar te moeten staan om emoties liefdevol te aanvaarden in plaats van snel de situatie af te wimpelen. Maar ik vind het doel naar mijn gevoel zo belangrijk, dat ik het toch elke keer blijf proberen. En lukt het een keertje niet, of zijn we ergens waar er geen tijd of plaats is voor het ontladen, dan is mild zijn voor mezelf ook nodig. Er komt wel weer een nieuwe kans, een nieuw moment waarop ik er wél helemaal voor mijn kind kan zijn. Dat is het mooie aan ouderschap: er komen altijd nieuwe kansen. En door je eigen imperfectie te aanvaarden, en dat ook te laten zien, geef je eveneens een waardevolle boodschap mee.
Meer lezen? Een overzicht van de waarden die wij graag willen meegeven in ons natuurlijk ouderschap lees je hier.
Pin responsief ouderschap en emoties voor later:
Merci voor deze post Sofie! Ik sta er net zo in en gebruik deze periode dat D’tje mijn woorden nog niet echt begrijpt om te oefenen om die ingebakken reacties bij mezelf er uit te krijgen.
Ik merk dat in mijn omgeving en aan mezelf ook dat er vaak veel moeite gestopt wordt in het ervoor zorgen dat een kind niet gaat wenen, terwijl ik ondertussen zelf uit ervaring weet dat wenen echt nodig is soms en deugd kan doen. Met woedebuien heb ik nu nog geen ervaring maar ik heb er wel vertrouwen in dat ik daar ook meestal goed mee om zal kunnen.
Ja, het is echt wel even een oefening om er bewust bij stil te staan hé? Het zit zo ingebakken… En weet je, het is ook geen ramp als dat er dan toch eens uitfloept hé. Het is al super dat we er bewuster mee bezig zijn denk ik.
Wat een mooie post, en precies wat ik wil uitdragen als toekomstig orthopedagoog/kinderpsycholoog. ❤️
Zo fijn, de professionele wereld kan echt meer van deze visie gebruiken!
Mooi verwoord!
Ik had vanmorgen een situatie aan de schoolpoort en ben nu op zoek naar steun in het responsieve ouderschap.
Het afscheid aan de schoolpoort moet altijd kort en bondig en omdat ik vanmorgen bleef kijken omdat mijn kind aangaf dat hij eigenlijk liever niet naar school.wilde, kreeg ik van een juf de opmerking dat dat averechts werkt. Ik heb haar gezegd dat mijn kind een moeilijke dag heeft en dat ik even wilde toekijken of hij oké was. En dat sqs hii niet want hij kreeg van 2 kinderen een duw waarop die ene juf enkel vanop afstand riep dat ze dat niet moesten doen. Gelukkig reageerde mijn zoontje heel goed en had hij de situatie onderarm controle, anders was ik op de speelplaats gelopen om hem te helpen.
Ik kan er niet bij dat scholen nog steeds zo vast zitten in die ouderwetse manieren. Afscheid kort en bondig, tranen gaan over zodra mama achter het hoekje is..
Sorry, ik moest het even van mij afschrijven.
Hoi Sofie, wat is jouw motivatie om aan responsief ouderschap te doen? Wat brengt jou dit? Hoe voel je je daar zelf bij?