Enkele weken geleden werden in België de uitslag van het bloedonderzoek naar PFAS in de omgeving van de 3M-fabriek bekend gemaakt. De resultaten waren onthutsend: slechts 1 op de 10 deelnemers had een waarde van PFOS waarbij geen gezondheidseffecten verwacht worden. Dat betekent dat bij 90 procent van de omwonenden een te hoge bloedwaarde is aangetoond. Ook bij mij is dat het geval. We krijgen van de overheid nu richtlijnen om het contact met PFAS maximaal te beperken. Hoe kan je PFAS blootstelling vermijden in het dagelijkse leven? Ik zet het op een rij, en deel meteen ook hoe wij ons proberen aan te passen.
Wat zijn PFAS?
PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen, een verzamelnaam voor een groep van meer dan 6000 chemische stoffen die niet in de natuur voorkomen, ze worden dus gemaakt door de mens. PFOS en PFOA zijn voorbeelden van stoffen die onder de PFAS groep vallen. Deze toxische chemische stoffen breken zeer moeilijk af en hopen zich op in planten, dieren en mensen. Ze komen in ons lichaam terecht via voeding, huidcontact, ademhaling, de placenta en moedermelk.
Toepassingen
Slecht nieuws dus voor mens en milieu, want PFAS worden gebruikt in zeer veel toepassingen.
Ze zijn namelijk vet-, vuil- en waterafstotend en worden bijvoorbeeld toegepast om spullen waterdicht te maken, zoals bij regenkledij. Een ander bekend voorbeeld zijn antiaanbaklagen in kookmateriaal, of vuilwerende coatings op zetels. Maar ook in verpakkingen voor voedsel worden PFAS gebruikt: denk maar aan pizzadozen of kartonnen drinkbekers.
Nog toepassingen? Het goedje zit ook in of op paraplu’s, schoenenspray, tenten, textiel, verf, brandblusapparaten, schoonmaakmiddelen, cosmetica, mobiele telefoons en nog veel meer.
Invloed op de gezondheid
Er is nog veel onderzoek nodig naar de effecten van PFAS, maar voorlopig worden ze al zeker in verband gebracht met aandoeningen zoals leverschade, verhoogde cholesterol, verstoring van de schildklier, een lager geboortegewicht en een verminderde vaccinatierespons bij nakomelingen.
Wat kan je zelf doen?
Aan wat in je omgeving allemaal de lucht, het water of de bodem in komt via industrie kan je weinig veranderen, behalve verhuizen. Daar zal van hogerhand iets aan moeten gebeuren. Maar bij de informatie die ik toegestuurd kreeg, zat ook een hele checklist met acties die mij nu aangeraden worden. Het zijn allemaal dingen die je kan doen om bij je thuis de blootstelling aan PFAS te beperken.
Sidenote: In het volgende lijstje lijst ik dingen op die iedereen kan doen. Woon je in de buurt van een vervuild gebied, of kom je in contact met PFAS tijdens je werk, gelden er nog meer maatregelen met betrekking tot je omgeving, voeding uit eigen tuin etc. Ik ga er van uit dat je die maatregelen sowieso hebt meegekregen, als dit van toepassing is en herhaal ze hier niet nog eens.
Eten en drinken
- Eet maximum 1 keer om de twee weken orgaanvlees
- Varieer voldoende in je voeding en kies zoveel mogelijk voor plantaardige en verse, onbewerkte producten
Hoe doen wij dit? Orgaanvlees? Bah. Dat vermijden is al geen probleem. We eten sowieso steeds minder vlees hier thuis. We kopen wel regelmatig bewerkte producten, opnieuw vaker dan vroeger eigenlijk. Daar heeft de after-school-rush veel mee te maken.
Voedselverpakkingen
- Beperk het eten van maaltijden uit voedingsverpakkingen zoals pizzadozen, frietzakjes- of doosjes, fast food verpakkingen, …
- Vermijd drinken uit kartonnen drinkbekers
- Verwarm kant-en-klare maaltijden niet in de verpakking maar leg ze op een bord of in een schaal om ze op te warmen
Hoe doen wij dit? Tja, ook take-away is ons niet vreemd. Misschien is het een idee om eens met onze eigen bakjes naar de frituur te gaan. Dat is ook nog eens zero waste! Maar ik weet niet of manlief daarvoor staat te springen, en hij is nu eenmaal onze frietman ;-). Gelukkig zijn we al jarenlang overgeschakeld op herbruikbare waterflessen en koffiebekers, dus dat is een groen vinkje voor ons!
Woning
- Verlucht de kamer waarin je nieuwe meubelstukken of tapijten plaatst een aantal keer per dag.
- Verlucht de kamer waarin je hebt geverfd, gevernist of gelakt verschillende keren per dag.
- Reinig je huis met nat en verlucht goed na het boenen van parket
- Reinig je huis met nat en verlucht goed na het gebruiken van brandblussers
Hoe doen wij dit? Parket hebben we niet en brandblussers hadden we gelukkig nog nooit nodig. We gaan zeker extra verluchten bij nieuwe meubels, maar zijn niet van plan om snel nieuwe spullen aan te schaffen. Bij het verven proberen we sowieso altijd voor de minst schadelijke producten te kiezen, en verluchten is dan ook erg belangrijk, want ik kan niet tegen de geur van verf. Als ik iets kleins verf, zoals een meubelstuk, doe ik dat buiten.
Spullen
- Kocht je nieuwe water- of vetafstotende kledij zoals regenjassen, paraplu’s, tenten, …: laat de spullen buiten verluchten voor je ze gebruikt, en indien mogelijk, was ze dan eerst.
- Gebruik geen water- of vetafstotende sprays/boenwas/smeermiddelen met PFOS/PFOA, PFC, PFTE, teflon, fluor, perfluor(o)
- Als je ze toch gebruikt, dan buitenshuis en met handschoenen, anders in de garage of de gang en daarna verluchten
Hoe doen wij dit? Ai, ik kocht inderdaad onlangs een waterafstotende regenjas om onze tripjes naar school in de gietende regen beter de baas te kunnen. En toen wist ik hier nog niet van… Volgende keer ga ik op zoek of er een alternatief zonder PFAS bestaat.
Cosmetica
- Gebruik je poetsmiddelen of cosmetica zoals nagellak, oogmake-up, foundation, shampoo, zonnemelk, bodylotion, handcrème, flosdraad? Controleer de labels van schoonmaakmiddelen en verzorgingsproducten en vermijd PFC, PFTE, teflon, fluor, perfluor(o). Fluor in tandpasta is een uitzondering.
Hoe doen wij dit? Al onze standaard cosmetica en poetsproducten zijn al jarenlang vervangen door zachte, natuurlijke alternatieven. Ik ben er dus eigenlijk al zeker van dat ze deze stoffen niet bevatten, maar zal het toch nog een keer extra checken. Op zoek naar inspiratie? Op mijn blog plaats ik regelmatig reviews van groene cosmetica en huishoudproducten. Klik dus gerust eens rond onder het kopje Lifestyle.
Borstvoeding
- Hoewel PFAS worden doorgegeven via borstvoeding, wordt toch aangeraden om borstvoeding te blijven geven, want de voordelen zijn belangrijker dan het eventuele risico.
Hoe doen wij dit? Ik ga dus door, maar vind het toch een beetje een eng gegeven dat ik mijn dochter al zo lang voed. Het is nu natuurlijk niet meer haar hoofdvoeding.
Kookgerei
- Kies voor keukengerei in roestvrij staal of gietijzer of alternatieve antikleefpannen met een keramische of emaille laag. Geen klassieke antikleefpannen!
- Heb je toch antikleefpannen, zorg dat je ze niet beschadigt door scherp bestek of te hoge temperaturen. Zijn ze beschadigd, breng ze naar het recyclagepark.
Hoe doen wij dit? Samen met onze cosmetica gooiden we eerder al onze klassieke antiaanbakpannen weg. We kochten er toen met een keramische laag, maar die was nu – te snel eigenlijk – echt aan vervanging toe. Ik test momenteel een (voor mij) nieuw merk uit: ISENVI. Opnieuw kiezen we hiermee voor een keramische laag, zonder PFAS. De pannen bestaan verder uit recycleerbaar of gerecycleerd aluminium. Binnenkort een review, maar je ziet ze alvast op de afbeelding bovenaan dit artikel!
Zijn er veel dingen die jij nog zou kunnen aanpassen?
Bewaar tips om blootstelling aan PFAS in je eigen huis te vermijden:
Hoihoi, dankjewel voor je blog. Je hebt me geïnspireerd om toch maar gezondere pannen te gaan gebruiken.
Welk merk pannen moest je snel vervangen? Waarom moest je ze vervangen?
Zojuist heb ik een Riess koekenpan besteld met emaille laag, hopelijk gaat die langer mee dan mijn huidige tefal teflon?pannen (ja sorry, weggooien is ook zonde, nu zijn ze pas op).
Voor lange behandelingen van plaatstaal of gietijzer heb ik geen tijd en ik las ergens dat je bij keramisch afgewerkte pannen geen olijfolie mag gebruiken (dat zou het laagje aantasten)?
Ik vind het heel lastig om goeie duurzame ecologische pannen te vinden zonder al teveel gebruiksaanwijzingen.
Laat je nog weten wat je van de nieuwe vindt?
Groetjes,
E.
Hoi! We hebben nu ongeveer tien jaar gebakken met pannen van Greenpan. Ok, tien jaar valt toch nog mee als ik er over nadenk, haha. De wok van Greenpan is nog mooi, maar de pan die we het vaakst gebruiken is nu toch vervangen. Het probleem is eigenlijk begonnen toen we af en toe begonnen te bakken met olijfolie. Ik wist nochtans dat dat eigenlijk geen goed idee is bij keramische pannen, doordat olijfolie snel verbrandt wordt er een laagje in de pan gevormd dat de antikleeflaag aantast. Het is dus deels onze eigen schuld… Boter of kokosolie gingen altijd wel goed. Van de nieuwe komt volgende week een review online!
Dankjewel voor je reactie. Ah ja, dat had ik gelezen over de olijfolie. Een reden voor mij om geen keramische pannen te nemen, omdat ik dat zou vergeten en vrolijk met olijfolie mijn pannen zou verpesten. Voor nu ben ik blij met mijn emaille Riess koekenpannen. Ze bakken tot nu toe heel goed, al heb ik ze natuurlijk pas net. Ik ben benieuwd naar je mening over je nieuwe pannen.